Białka Tatrzańska to góralska wieś o niezwykle atrakcyjnym środowisku geograficznym, położona w województwie małopolskim. Zlokalizowana nieopodal Tatr Polskich i Słowackich, znajduje się 15 km od Nowego Targu, a 20 km od Zakopanego.
Wieś o zabudowie ulicowej rozciąga się na długości 8 km. Najwyżej położonym terenem Białki Tatrzańskiej jest Kaniówka (725 m n. p. m.). Grunty położone na Grapie, czyli bliżej Przełomu Białki, znajdują się na wysokości 650 m n. p. m. Zabudowa wsi rozciąga się wzdłuż doliny rzecznej, miejscami szerokiej na 1,5 km, otwartej na południe ku Tatrom Bielskim. Miejscowość leży między Wierchami wznoszącymi się powyżej 900 m n. p. m. Należą do nich: Wierch Koszarków (969 m), Wierch Jankulakowski (934m), Wysoki (947 m), Kustwański i Kotelnica (917 m n. p. m).
Przez białczańskie wierchy prowadzi Wierchowa Droga zwana też Drogą Królewską, którą, jak głosi legenda, miejscowi górale przeprowadzili króla Jana Kazimierza uciekającego przed Szwedami na Węgry. To jeden z piękniejszych szlaków turystycznych.
Nad Białką góruje po jej wschodniej stronie osypujące się urwisko Litwinowej Grapy (Litwinki) - zbudowane z piaskowców i łupków fliszowych.
W Białce Tatrzańskiej panuje klimat górski, ale jest on dużo łagodniejszy niż w pobliskich Tatrach. Lato w Białce jest ciepłe, z najwyższymi temperaturami w lipcu i sierpniu. Zimy są chłodne, często z obfitymi opadami śniegu. Temperatury w styczniu mogą spadać nawet poniżej -30 stopni C. Dzięki położeniu i urozmaiconej rzeźbie terenu oraz silnemu rozcięciu górskich zboczy istnieją miejsca, w których bardzo długo zalega śnieg (nawet do 120 - 130 dni) o grubości 40 - 80 cm.
Ciśnienie atmosferyczne jest niskie, a rozrzedzone powietrze zwiększa intensywność promieniowania słonecznego, które jest tu większe o 10 do 20% niż na nizinach.
Wypoczynkowi i rekreacji sprzyja mniejsze zachmurzenie, szczególnie w okresie jesieni:
Białka
|
|
Przepiyknie się tocom
Srybrne rzeki fale Zaprosajom syćkik Na Skolne Podhale Z pluskaniem wodzicka Po skolak se leci Kompiom się w niej latem I starsi i dzieci Nad brzegiem tyj rzeki Pełno ludzi bywo Pełno tu letników W słonku się wygrzewa |
Jak im jest gorąco
Kryjom si w olsyny Bo nad wodom rosnom Olchy i wirbiny W gałęziach ptosecek Wesoło se śpiewo Ze rzeka i wioska Białka się nazywo Ze ta wioska Białka To piykno dziedzina Może na Podhalu Drugiej takiej ni ma |
Dużą wartością środowiska przyrodniczego wsi jest rzeka Białka o długości 41,2 km i powierzchni dorzecza 229,9 km2, która wypływa z Tatr Wysokich.
Nad Białką, przy drodze do Nowej Białej, znajduje się rezerwat krajobrazowy. To urocze miejsce, gdzie rzeka płynie pomiędzy wapiennymi skałkami - Kramnicą (688 m n. p. m.) i Obłazową (670 m n. p. m.). Białka jest jedną z najczystszych rzek Podhala. Jakość jej wody w ocenie fizyko - chemicznej i bakteriologicznej minimalnie ustępuje normom klasy pierwszej. W nurtach Białki żyje wiele gatunków ryb, m.in. pstrągi i lipienie. Jej normalny przepływ wynosi ok. 5 m3 na sekundę, a podczas wiosenno - letnich wezbrań - nawet 200 - 300 m3.
Ej edyć se ta Białka
Jak Donaj gymboki Drugiej takij niyma Jako świat syroki. |
Lasy i tereny zadrzewione zajmują około 20% powierzchni wsi. Zalesione są głównie skłony grzbietu zachodniego, zwłaszcza w źródłowych odcinkach bocznych dolin rzeki Białki. Lasy należą do piętra lasów mieszanych regla dolnego - przeważa świerk, z małą domieszką jodły i pojedynczo usytuowanymi sosnami. O bogactwie florystycznym białczańskich lasów decydują również mchy i krzewinki (borówka, malina, brusznica). W lasach rośnie wiele gatunków grzybów.
Wzdłuż koryta Białki występują głównie młode łęgi olchowe z mieszanymi gatunkami drzew liściastych, rzadziej iglastych.
Okoliczne lasy i bory charakteryzują się różnorodnością fauny. Oprócz bogactwa gatunkowego ptaków (dzięcioł duży, szpak, kukułka, jaskółka, kwiczoł, myszołów) żyją tu m.in. zające - szaraki, sarny, dziki a także lisy, wilki.
Większą od lasów przestrzeń zajmują we wsi pola rolne i kośne łąki. Są one przeznaczane głównie pod uprawę koniczyny i produkcję siana wykorzystywanego w chowie krów.
Obecnie mieszka w Białce 1943 osób w ok. 520 domach. Mieszkańcy żyją przeważnie z rolnictwa i turystyki. W rolnictwie zatrudnionych jest około 950 osób, natomiast w usługach pracuje około 500 osób.
Duża część społeczeństwa białczańskiego regularnie wyjeżdża, bądź przebywa na stałe, w Stanach Zjednoczonych. Stąd też sporo domów stoi pustych. Dzięki tym wyjazdom oraz przedsiębiorczości mieszkańców, którą wykorzystują w turystyce, wieś należy do jednej z bogatszych na Podhalu.