tu jesteś:    Strona główna

Historia - Białka Tatrzańska
Wieża - Stary Kościół

Zapis w kronice kończy się na latach 1987/1988. Nastąpił wówczas początek rozbudowy i modernizacji szkoły.

Dziś szkoła jest zmodernizowana, oddano do użytku jeszcze jedno piętro z pięknymi, nowocześnie urządzonymi salami lekcyjnymi oraz pracownią komputerową.

Wracając do historii Białki Tatrzańskiej, należy wspomnieć, iż w wieku XIX Nowobilscy - bogacze z Białki założyli na użytek wsi browar, który został rozebrany w 1902 roku. Stał on na środku wsi, niedaleko kościoła, obecnie nie ma po nim śladu. W Białce była również cegielnia, ale została szybko zlikwidowana z powodu braku dobrego surowca, a ślady po niej znikły w okresie międzywojennym.

We wsi były również trzy młyny wodne, folusz i tartak. Młyn "u Burego" - na dolnym końcu wsi w lesie wybudowano w latach siedemdziesiątych XIX wieku. Drugi młyn, własność Franciszka Goryla "na średniej Białce" - położony na środku wsi, na młynówce od rzeki Białki rozebrany został około 1950 roku. Kolejny młyn należący do Szymona Pęksy, zbudowano około 1932 roku na wzór typowych młynów podhalańskich. Dwa młyny czynne były jeszcze z końcem lat siedemdziesiątych naszego wieku. Tartak, który był również własnością Szymona Pęksy był usytuowany obok młyna.

We wsi istniały również dwie karczmy, które prowadzili Żydzi. Ostatni Żyd wyjechał z Białki prawdopodobnie z końcem 1901 roku. Według pogłosek, powodem tej sytuacji było surowe traktowanie nadużywających alkohol parafian przez ówczesnego proboszcza. Zadawał on grzesznikom ciężkie pokuty. Z czasem Żydzi, z powodu braku klientów, opuścili niegościnny dla nich teren.

W 1905 roku z inicjatywy Antoniego Cyburta oraz Franciszka Goryla została utworzona w Białce Ochotnicza Straż Pożarna. Wyposażeniem jednostki była wówczas sikawka ręczna zakupiona przez mieszkańców Białki.

Przed wojną (lata trzydzieste) komendantem był Franciszek Obłaźny. Sprzęt przechowywano w drewnianym baraku o wymiarach 4 x 4 m. Podczas okupacji Jan Dziubasik (wójt) rozpoczął budowę remizy, która została ukończona już po wojnie (1945 r.) przez prezesa Jana Nowobilskiego (sołtysa) oraz komendanta Franciszka Obanego. W tym okresie zakupiono motopompę marki "Syrena" oraz wykonano wóz, który przez długie lata był jedynym środkiem transportu.

W latach pięćdziesiątych Komenda Powiatu w Nowym Targu przydzieliła jednostce Straży Pożarnej w Białce samochód marki "Ford".

Wieża - Nowy Kościół

W kolejnych latach wyżej wymieniona jednostka wyposażona została w nowy sprzęt przeciwpożarowy.

Obecnie na stanie Ochotniczej Straży Pożarnej w Białce Tatrzańskiej znajduje się: beczkowóz marki "Star", samochód "Star 266" i samochód - drabina marki "Mercedes" (o zasięgu drabiny - 30 m),"Żuk", trzy motopompy PO - 5.

Od roku 1975 OSP posiada swój sztandar. Komendantem od 1982 roku jest Stanisław Goryl, który obecnie pełni również obowiązki komendanta gminnego (od 1989 r.). W latach osiemdziesiątych nastąpiła rozbudowa remizy.

Komendant Stanisław Goryl to człowiek wielce zaangażowany w prace Straży Pożarnej, który wykonuje swe obowiązki z zamiłowaniem. Dzięki jego postawie członkowie Straży Pożarnej nie tylko uczestniczą w akcjach gaszenia pożarów, ale także w innych pracach na terenie Białki.

Zasługi komendanta zostały docenione: uhonorowano go najwyższym odznaczeniem "pożarniczym", Złotym Znakiem Związku oraz brązowym i srebrnym Krzyżem Zasługi.

W dniu 26 listopada 2000 roku białczańska OSP uroczyście obchodziła jubileusz 95-lecia. Z tej okazji wieś otrzymała od władz gminnych samochód strażacki "Tatra". Poświęcono w tym dniu nowy sztandar zakupiony ze składek strażaków i Koła Gospodyń Wiejskich.

Na przełomie XIX i XX wieku nastąpiło w Białce pewne ożywienie gospodarcze spowodowane napływem środków finansowych głównie ze Stanów Zjednoczonych, od byłych jej mieszkańców, środki te wykorzystywano głównie na budowę domów mieszkalnych i obiektów gospodarczych lub kupno gruntów.

W 1913 roku (dzięki wspomnianym funduszom byłych mieszkańców Białki) rozpoczęto budowę nowego kościoła według projektu krakowskiego architekta Franciszka Mączyńskiego. Bezpośredni nadzór nad budową sprawował ksiądz Jan Madej, wielki społecznik.

W okresie trwania I wojny światowej, mimo, iż nie prowadzono bezpośrednich walk zbrojnych na terenie Białki, wystąpiło znaczne zahamowanie gospodarcze, a nawet wiele gospodarstw zupełnie upadło. W początkowej fazie wojny młodzież z Podhala masowo wstępowała w szeregi legionów. W punkcie zbornym w Nowym Targu z Białki zgłosiło się 9 osób.

Po I wojnie nastąpiło kolejne ożywienie gospodarcze i wzrost świadomości politycznej. W samej wsi powstało Koło Stronnictwa Ludowego, jak również założono Koło Związku Młodzieży Wiejskiej "Wici".

W 1926 roku z inicjatywy miejscowego proboszcza Jana Madeja powstał dom zakonny. W tej inicjatywie widział on nowe możliwości rozwoju i podniesienia poziomu kulturalnego swojej parafii.

W dniu 1 września 1939 roku około godziny dziesiątej wkroczyły do Białki wojska okupacyjne. Rozpoczęła się II wojna światowa. Zajęcie wsi odbyło się spokojnie, bez rozlewu krwi. Najpierw przez wieś przejechały trzy czołgi niemieckie, a następnie wkroczyła piechota, którą prowadził Bachleda ze Zdziaru. Znaczna grupa mężczyzn znajdowała się wówczas w piekarni, słuchając komunikatów radiowych. Wojsko maszerowało przez wieś przez kilka godzin, następnie ruszyły transporty, w tym czołgi, działa, duża ilość aut ciężarowych oraz furmanek konnych. Cała kolumna posuwała się w stronę Nowego Targu.

Okres okupacji spowodował zniszczenie gospodarcze wsi. Wskutek rekwizycji bydła i trzody chlewnej nastąpił upadek hodowli. Rabunkowa gospodarka prowadzona przez okupanta doprowadziła do nędzy i niedostatku zwłaszcza rodziny właścicieli małych gospodarstw.

Ruch oporu nie mógł na terenie wsi rozwinąć szerszej działalności z uwagi na bliskość granicy ze Słowacją.

Mimo terroru stosowanego przez Niemców, mieszkańcy wsi, tacy jak: Stanisław Malec, Józef Nowobilski, Jan Łojek i inni organizowali "przerzuty na Węgry". Kilka osób wywieziono do obozów koncentracyjnych. Aresztowano również księdza Jana Madeja. Z braku dowodów został zwolniony, ale w krótkim czasie po opuszczeniu więzienia, zmarł.

Zaraz po wojnie, wieś przeżywała ciężkie chwile. Dopiero emigracja do Stanów Zjednoczonych i rozwój turystyki przyczyniły się do wzrostu zamożności mieszkańców. Obecnie Białka Tatrzańska jest jedną z najatrakcyjniejszych pod względem infrastruktury turystycznej miejscowością podgórską.

tekst:
Alina Pilch
1 2 3 



Odkryj Białkę   |   Noclegi   |   Kuchnia   |   Lato   |   Zima   |  
© MATinternet s.c. - ZAKOPANE :: Powered by AntCms